قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور
دعوای بسیار معنادار و پرحاشیه ای اخیرا بر سر همین قانون بین دانشگاه آزاد و سازمان سنجش (و وزارت علوم) ایجاد شده است. این مناقشه بسیاری از دانشجویان را سردرگم کرده است. دانشگاه آزاد در کشور ما یک پدیده ای است که تا حدی موجب ترویج علم و یادگیری مهارتها برای اقشار مختلف جوانان گشت ولی اینکه دانشگاه آزاد در آموزش عالی (که اسمش روش هست یعنی کسی اگر خواست تحصیلات بیشتری داشته باشه می رود آموزش عالی) حتی در سطوح تحصیلات تکمیلی ارشد و دکتری اجازه فعالیت داشته باشد، محل سوال و مناقشه است. چرا که این سطوح باید برای کسانی باشد که اولا واقعا کشور نیاز دارد و ثانیا آنها نیز توانایی کار علمی عمیق را دارند و این مهم با بازکردن قفل دانش با کلید پول برای همه خیلی همخوانی و سازگاری ندارد.
در ادامه متن قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی را باهم مرور می کنیم؛
ماده۱- تعریف اصطلاحات به کار رفته در این قانون به شرح زیر است:
الف- دانشگاه: به کلیه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشی تحت پوشش وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی غیر دولتی اطلاق می‌شود.
ب- وزارتین: به وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اطلاق می‌شود.
پ- سنجش: فرآیندی است که با هدف ایجاد وحدت رویه و هماهنگی در بین دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشی، ایجاد فضای رقابتی یکسان و برقراری عدالت آموزشی برای کلیه داوطلبان تحصیلات تکمیلی از طریق آزمون، مصاحبه علمی، بررسی سوابق آموزشی و پژوهشی و فناوری انجام می‌شود.
ت- پذیرش: فرآیندی است که با شرکت داوطلب در آزمون آغاز و با بررسی سوابق آموزشی، پژوهشی، فناوری، انجام مصاحبه علمی و سنجش عملی تکمیل و با اعلام نتایج قبولی توسط وزارتین از طریق سازمان سنجش آموزش کشور و مرکز سنجش آموزش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پایان می‌یابد.
ث- تحصیلات تکمیلی: شامل مقاطع کارشناسی ارشد ناپیوسته، دکتری ناپیوسته و دکتری تخصصی می‌باشد.
ماده۲- برنامه‌ریزی، هماهنگی و نظارت بر نحوه سنجش و پذیرش دانشجوی تحصیلات تکمیلی به شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌ها با ترکیب زیر واگذار می‌شود که در این قانون به اختصار «شورا» نامیده می‌شود:
۱- وزیر علوم، تحقیقات و فناوری (رئیس شورا)
۲- وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
۳- دو نفر از رؤسای دانشگاههای دولتی به انتخاب وزارتین
۴- رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بدون حق رأی
۵- رئیس دانشگاه پیام نور
۶- رئیس سازمان سنجش آموزش کشور (دبیر شورا)
۷- دو نفر از نمایندگان کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری به عنوان ناظر
تبصره۱- عضویت اعضاء در «شورا» قابل تفویض به غیر نمی‌باشد و «شورا» با حضور حداقل پنج نفر از اعضای دارای حق رأی، رسمیت می‌یابد.
تبصره۲- «شورا» می‌تواند برای انجام وظایف محوله، کارگروههای تخصصی تشکیل دهد.
تبصره۳- شورا موظف است در اجرای این قانون، سیاست‌های کلی نظام ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی را رعایت نماید.
ماده۳- وظایف و اختیارات شورا درخصوص سنجش و پذیرش دانشجوی تحصیلات تکمیلی عبارت است از:
الف- تصویب شیوه‌نامه اجرائی سنجش و پذیرش دانشجوی تحصیلات تکمیلی در دانشگاه.
ب- تصویب عناوین و تعیین ضرایب دروس آزمون مربوط به هر رشته تحصیلی.
پ- نظارت بر حسن اجرای فرآیند سنجش و پذیرش و اعلام نتایج پذیرفته‌شدگان.
ت- تعیین نصاب قبولی در مرحله سنجش عمومی برای ورود به مرحله بعدی سنجش.
ث- تصویب دروس آزمون متمرکز دوره کارشناسی ارشد در هر یک از رشته‌های تحصیلات تکمیلی و تعیین ضرایب آنها.
ج- تعیین تعداد دفعات برگزاری آزمون متمرکز در هر سال و مدت اعتبار آن.
چ- تصویب معیارهای اختصاصی درخصوص رشته‌های خاص.
ماده۴- سنجش در مقطع کارشناسی ارشد ناپیوسته براساس آزمون متمرکز از دروس تخصصی مقطع کارشناسی و تأثیر معدل داوطلب (در رشته‌های مرتبط) توسط وزارتین انجام می‌شود.
ماده۵- سنجش و پذیرش دانشجو در مقطع دکتری ناپیوسته برحسب هر یک از شیوه‌های «آموزشی پژوهشی» و «پژوهش محور» به شرح زیر انجام می‌شود:
الف- دکتری آموزشی پژوهشی: سنجش و پذیرش برای ورود به دوره دکتری ناپیوسته آموزشی پژوهشی براساس معیارهای زیر صورت می‌گیرد:
۱- آزمون‌های متمرکز (۵۰ درصد)
۲- سوابق آموزشی، پژوهشی و فناوری (۲۰ درصد)
۳- مصاحبه علمی و سنجش عملی (۳۰ درصد)
ب- دکتری پژوهش محور: سنجش و پذیرش برای دوره دکتری ناپیوسته پژوهش محور براساس معیارهای زیر صورت می‌گیرد:
۱- آزمون‌های متمرکز (۳۰ درصد)
۲- سوابق آموزشی، پژوهشی و فناوری (۲۰ درصد)
۳- مصاحبه علمی و بخش عملی (۳۰ درصد)
۴- تهیه طرح واره (۲۰ درصد)
تبصره۱- برگزاری آزمون‌های متمرکز زیر نظر هریک از وزارتین و از طریق سازمان سنجش آموزش کشور و مرکز سنجش آموزش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برگزار می‌شود. شورا می‌تواند با لحاظ بند (ت) ماده (۱) از ظرفیت دانشگاههای کشور اعم از دولتی و غیردولتی در برگزاری آزمون متمرکز استفاده کند.
تبصره۲- هریک از وزارتین موظفند در چهارچوب آمایش آموزش عالی کشور، سالانه نسبت به تعیین سقف ظرفیت مجاز پذیرش دانشجو برای تمامی رشته محلهای مورد تأیید شورای گسترش خود اقدام نمایند.
تبصره ۳- طرح‌واره موضوع بند (۴) دکتری پژوهش‌محور باید در جهت رفع یکی از مشکلات ملی باشد و به تصویب دستگاه اجرائی ذی‌ربط رسیده باشد.
تبصره۴- شورای سنجش و پذیرش دانشجو می‌تواند هر سه سال یکبار نسبت به اضافه نمودن معیارهای دیگر و تعدیل حداکثر ده درصد (۱۰%) معیارهای موجود اقدام کند. زمان اعمال این تغییرات حداقل یک سال پس از اعلام عمومی آن است.
ماده۶- سهمیه‌های مصوب مجلس شورای اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی برای دوره‌های تحصیلات تکمیلی کماکان به قوت خود باقی است.
تبصره- افرادی که براساس مصوبات مجلس شورای اسلامی و شورای عالی انقلاب فرهنگی از شرکت در آزمون ورودی دوره‌های تحصیلات تکمیلی معاف شمرده شده‌اند، از شمول این قانون مستثنی هستند.
قانون فوق مشتمل بر شش ماده و هشت تبصره در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ هجدهم اسفندماه یکهزار و سیصد و نود و چهار مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ ۱۸/ ۱/ ۱۳۹۵ به تأیید شورای نگهبان رسید.
