کتاب شاخص آموزش عالی

کتاب "شاخص آموزش عالی" به قلم آقای دکتر مقصود فراستخواه دانشیار موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی در ۸۲ صفحه، از سوی انتشارات موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی راهی بازار نشر شده است.

سیاستگذاری برای نظام علمی و آموزش عالی و از جمله سامان‌یابی کیفیت گسترش موزون و متوازن آن متناسب با نیازها و اولویت‌ها، مستلزم نهادینه شدن ارزشیابی و ممیزی مداوم وضع موجود و تحلیل شکاف‌ها در جهت نزدیک شدن به وضع مطلوب و مورد انتظار بویژه در تراز رقابت‌های جهانی و بین‌المللی است. به همین دلیل نیازمند شاخص‌های دقیق، منسجم وروزآمدی هستیم که در تدوین آن از یکسو رهیافت‌ها و تجارب جهانی، استفاده و از سوی دیگر شرایط بومی و ویژگی‌های ملی کشورمان ملحوظ شده باشد.

دراین کتاب بعد از یک مقدمه وارد بحث اصلی کتاب می شود. هدف اصلی کتاب آن است که مبنایی و کلیدی ترین شاخص های آموزش عالی را از میان شاخص های معرفی شده توسط دانشگاه ها، سازمان های دولتی و وزارت علوم و شورای عالی انقلاب فرهنگی جمع بندی نماید و آن را مبنای یک ارزشیابی واحد ملی قرار دهد. 

در تعریف شاخص کتاب اینگونه اشاره می کند که شاخص‌ها، مجموعه‌ای از آماره‌ها نشانگرهای کمی و کیفی است که وضعیت عوامل و مؤلفه‌ها و اجزای یک نظام را در ارتباط با محیط، در سطوح خرد و کلان و به صورت دقیق، شفاف و میان‌ذهنی، قابل اندازه‌گیری و بررسی می‌کند تا بتوان برمبنای آن‌ها، قادر به ارزشیابی و قضاوت شد.  ارزشیابی فرایند تهیه و گردآوری و ثبت منظم داده‌ها و اطلاعات و سنجش به منظور قضاوت در خصوص میزان مطلوبیت یک وضعیت مورد نظر براساس شاخص ها است.

.
در مقدمه ابتدا با رویکرد سیستمی برای طبقه بندی شاخص ها می پردازد که در آن شاخص های درون دادی، فرایندی، برون دادی و پیامدی از یکدیگر تفکیک می شوند. این طبقه بندی مبانی تحلیل شاخص های آموزش عالی قرار می گیرد. سپس بعد از بیان سابقه موضوع و فعالیت های پیشین درایران ، به طور مفصل روش تحقیق خود را بیان می دارد. ایشان متذکر می شوند که  چگونه از میان 860 نشانگر به دسته بندی چهار گانه شاخص ها و سپس بیان شاخص های کلید 28 گانه می رسند. روش تحقیق مورد استفاده روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و روش گروه بحث کانونی (FDG ) بوده است..

                                                                        

دسته بندی چهار گانه شامل؛ 1-آموزشی دانشجویی 2-پژوهشی وفناوری 3-نهادی و زیرساختی (اداری مالی عمرانی)4-فرهنگی و اجتماعی می گردد. 

28 شاخص کلیدی مد نظر کتاب به شرح زیر است؛ 

1 - شاخص پذیرش دانشجو

2- شاخص کفایت هیات علمی

3- شاخص برنامه درسی

4- شاخص آموزش عالی ماموریت گرا، سفارشی ومعطوف به تقاضاهای واقعی

5- شاخص عدالت وحمایت

6-شاخص جمعیتی وقشر بندی اجتماعی دردانشگاه

7- شاخص تنوع فرهنگی

8- شاخص کالبدی

9- شاخص زیر ساخت ها ی مدارک علمی وفناوری اطلاعات وارتباطات

10- شاخص اهتمام نهادینه شده به اشتغال دانش آموختگان

11- شاخص تحصیلات تکمیلی

12- شاخص فرهنگ وزندگی دانشجویی

13- شاخص تولید دانش ومعنا

14- شاخص کار جمعی وتیمی درتولید دانش

15- شاخص ترویج واشاعه دانش

16- شاخص تعاملات علمی

17- شاخص بین المللی شدن وهمکاری های علمی فرامرزی و جهانی

18- شاخص  کارآفرینی ، پاسخگویی وتاثیر اجتماعی 

19- شاخص شهرت ، جوایزونشان های علمی

20- شاخص تشکیل شرکت های خودگردان تحقیقات وفناوری spin-off

21- شاخص فناوری ونوآوری هیات علمی

22- شاخص ارزشیابی واعتبار سنجی

23- شاخص سطح , درجه ورتبه ی موسسه

24- شاخص استقلال دانشگاهی

25- شاخص منزلت ومشارکت هیات علمی وکیفیت کارکنان

26- شاخص تناسب وتوسعه منابع انسانی غیر هیات علمی

27- شاخص تنوع منابع مالی 

28- شاخص تنوع برنامه درسی