قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور

دعوای بسیار معنادار و پرحاشیه ای اخیرا بر سر همین قانون بین دانشگاه آزاد و سازمان سنجش (و وزارت علوم) ایجاد شده است. این مناقشه بسیاری از دانشجویان را سردرگم کرده است. دانشگاه آزاد در کشور ما یک پدیده ای است که تا حدی موجب ترویج علم و یادگیری مهارتها برای اقشار مختلف جوانان گشت ولی اینکه دانشگاه آزاد در آموزش عالی (که اسمش روش هست یعنی کسی اگر خواست تحصیلات بیشتری داشته باشه می رود آموزش عالی) حتی در سطوح تحصیلات تکمیلی ارشد و دکتری  اجازه فعالیت داشته باشد، محل سوال و مناقشه است. چرا که این سطوح باید برای کسانی باشد که اولا واقعا کشور نیاز دارد و ثانیا آنها نیز توانایی کار علمی عمیق را دارند و این مهم با بازکردن قفل دانش با کلید پول برای همه خیلی همخوانی و سازگاری ندارد. 

در ادامه متن قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی را باهم مرور می کنیم؛

ماده۱- تعریف اصطلاحات به کار رفته در این قانون به شرح زیر است:

الف- دانشگاه: به کلیه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشی تحت پوشش وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی غیر دولتی اطلاق می‌شود.

ب- وزارتین: به وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اطلاق می‌شود.

پ- سنجش: فرآیندی است که با هدف ایجاد وحدت رویه و هماهنگی در بین دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشی، ایجاد فضای رقابتی یکسان و برقراری عدالت آموزشی برای کلیه داوطلبان تحصیلات تکمیلی از طریق آزمون، مصاحبه علمی، بررسی سوابق آموزشی و پژوهشی و فناوری انجام می‌شود.

ت- پذیرش: فرآیندی است که با شرکت داوطلب در آزمون آغاز و با بررسی سوابق آموزشی، پژوهشی، فناوری، انجام مصاحبه علمی و سنجش عملی تکمیل و با اعلام نتایج قبولی توسط وزارتین از طریق سازمان سنجش آموزش کشور و مرکز سنجش آموزش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پایان می‌یابد.

ث- تحصیلات تکمیلی: شامل مقاطع کارشناسی ارشد ناپیوسته، دکتری ناپیوسته و دکتری تخصصی می‌باشد.

ماده۲- برنامه‌ریزی، هماهنگی و نظارت بر نحوه سنجش و پذیرش دانشجوی تحصیلات تکمیلی به شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌ها با ترکیب زیر واگذار می‌شود که در این قانون به اختصار «شورا» نامیده می‌شود:

۱- وزیر علوم، تحقیقات و فناوری (رئیس شورا)

۲- وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

۳- دو نفر از رؤسای دانشگاه‌های دولتی به انتخاب وزارتین

۴- رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بدون حق رأی

۵- رئیس دانشگاه پیام نور

۶- رئیس سازمان سنجش آموزش کشور (دبیر شورا)

۷- دو نفر از نمایندگان کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری به عنوان ناظر

                         

حلقه های 14 گانه مدیریت تولید علم

دکتر عادل پیغامی، عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق و استاد اقتصاد است و از جمله افرادی است که در اولین نشست راهبردی محضر مقام معظم رهبری سخنرانی کرد. به گفته خودش بیش از بیست سال است که در باب تحول درعلوم انسانی تامل کرده و البته این دغدغه در سخنانش موج می زند. آنچه پیش روی شماست نتیجه نزدیک به سه ساعت گفت و گوی با ایشان است؛ایشان در این گفتگو به بیان حلقات زنجیره ی مدیریت دانش و تحول علوم انسانی پرداختند و در هربخش مثال هایی را بیان کردند و ضمنا به آسیب شناسی تحول در علوم انسانی در ایران نیز پرداختند. 

حلقات نامبرده ایشان که بسیار کامل و جامع هستند به شرح زیر است لکن تفصیل این حلقات را می توانید در متن مصاحبه مشاهده کنید. 

1.نظریه پردازی 

2.شاخص سازی 

 3.تعیین علوم انسانی در کشورداری

       4.فرهنگ سازی و رفتار سازی 

       5.مدیریت آموزش و پژوهشی و نظام کارآمد آموزشی و پژوهشی 

       6.مدیریت اطلاعات 

        7.مدیریت دانش

         8.آینده پژوهی

         9و10-تاریخ علم و تاریخ وقایع

        11و 12- علوم مضاف و علوم درجه 2

         13.توجه به علوم انسانی مضاف

      14.مدیریت منابع انسانی اسلامی 

این چهارده تا حلقه حرکت رو به جلو تولید علم و تحول در علوم انسانی را در جلو دیدگان ما قرار می دهد. ترتیب این حلقه تا حدی مهم است ولی اینها به گفته جناب دکتر برش هایی است از آنچه در جریان تولید کشور رخ می دهد. 

مطالعه این گفت و گوی بسیار جالب را در لینک زیر دنبال کنید: 

 

                                      متن مصاحبه با دکتر پیغامی

آزادی علمی

شالوده آزادی علمی(academic freedom) برگرفته از آزادی های فردی و مدنی است و پیوندی منسجم با استخدام رسمی(یا حق استخدام دائمی استاد)  و استقلال دانشگاهی دارد. سر آغاز بهره گیری از مفهومی آزادی علمی به دانشگاه های آلمان باز می گردد که بر دو اصل آزادی فلسفه پردازی (freedom of philosophizing) و آزادی تحقیق(freedom of inquiry) تاکید داشتند. (Brown and Bae                 

1940 م، انجمن استادان ایالات متحده وانجمن مدارس عالی آمریکا بیانیه آزادی علمی و استخدام رسمی را منتشر کردند که اصول مهم این بیانیه چنین است: 

*آزادی کامل در پژوهش و انتظار نتایج آن-بجز پژوهش های سودآوری که باید موافقت مسئولات دانشگاه انجام شوند- حق اعضای هیئت علمی است مشروط بر اینکه آنان وظایف خود را به بهترین وجه در سطح قابل قبول انجام دهند.

*اعضای هیئت علمی باید در کلاس درس در بحث و گفت و گو درباره ی موضوع تدریس خود آزاد باشند؛ ضمن آنکه باید با احتیاط کامل از طرح موضوعات جنجالی و بی ارتباط با موضوع تدریس پرهیز کنند. 

مهم ترین ادله مخالفان آزادی علمی؛ 

1-دانشگاه اساسا باید نیازهای جامعه و دولت را حل کند و دولت حق دارد که در جهت دهی علم و پژوهش دخالت کند. 

2-آزادی علمی، همواره پوششی برای پنهان کردن علمکرد ضعیف و غیر علمی برخی اعضای جامعه دانشگاهی بوده است. 

منبع: دائره المعارف آموزش عالی 

معرفی پایگاه ایرانداک

 پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران» (ایرانداک) که از سال 1388 به این نام خوانده می‌شود، بر پایه گاه‌شمار و همچنین نخستین سند در این زمینه، در یکم مهر ماه سال 1347 با نام «مرکز اسناد ایران» تأسیس شد. مأموریت بنیادین ایرانداک بر پایه اساس‌نامه و برنامه استراتژیک آن؛ پژوهش، مدیریت دانش، آموزش، همکاری‌های پژوهشی و اطلاع‌رسانی، و پشتیبانی از سیاست‌گذاری علم و فناوری است که در سازمانی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری و زیر نظر هیئت امنا با نام نمادین «گنج دانش» و شعار «به‌ از گنج دانش به گیتی کجاست» انجام می‌شود.
   پژوهش در ایرانداک را استادان و پژوهشگرانی در سه پژوهشکده به انجام می‌رسانند. دستاوردهای این مأموریت، افزون بر گسترش مرزهای دانش و حل مسائل خرد و کلان ملی و سازمانی؛ به شکل گزارش، کتاب، مقاله نشریه، مقاله همایش، سخنرانی، و میزگرد نیز ارائه می‌شوند. انتشار پژوهش‌نامه مدیریت و پردازش اطلاعات نیز بخشی از کار پژوهش در ایرانداک است که شروع آن به سال 1351 بازمی‌گردد. بسیاری از خدمات پژوهشی ایرانداک هم از سال 1350 به این سو، به جامعة علمی کشور عرضه می‌شوند.
   دستاوردهای مدیریت دانش و اطلاعات علمی و فنی کشور در سامانه‌ها و پایگاه‌های اطلاعات ارائه می‌شوند. در این میان، پایگاه اطلاعات گنج با صدها هزار رکورد؛ از بزرگ‌ترین، دیرین‌ترین، و پربازدیدترین پایگاه‌های اطلاعات علمی و فنی کشور است. اطلاعات پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها و پیشنهادیه آنها که در ایرانداک بهثبت می‌رسند، بی‌همتاست. تولید ارزش افزوده و اطلاعات پشتیبان و همچنین تحلیل اطلاعات، بخشی دیگر از مدیریت دانش و سامانه‌های پیشینه پژوهش، همانندجو، دروازه اطلاعات علمی ایران، اصطلاح‌نامه‌، راهنمای پژوهش و پژوهشگران، و نمای مقاله‌های ایرانیان در جهان نمونه‌هایی از آنها هستند.

چرا تفکیک بین پژوهش و آموزش

احمدی، معاون وزیر علوم: سوق دادن پژوهش تقاضا محور و پایان نامه های دانشجویی به سمت نزدیکتر کردن دانشگاه به مراکز تولیدی و صنعتی یکی از رسالات هفته پژوهش است.

                 

طرح ها و ایده های اینگونه ای در دولت های مختلف و توسط افراد دلسوز در پست های مختلف گفته و شنیده شده است. 
اما آیا وقت نرسیده است که اندکی هوشیارتر به قضایا بنگریم؟ 
بدون اصلاح آموزش و با تاکید بر آموزش عالی آیا امکان چنین کاری های خوبی وجود دارد؟ 
آیا هدف هایی چون کاربردی کردن تحقیقات دانشگاهی، ارتباط صنعت و دانشگاه و بازاریابی علم و فناوری و...بدون تربیت نیرویی که بتواند دراین زمینه ی تحقیقات کاربردی و مورد نیاز جامعه را به انجام برساند، ممکن است؟ 
اگر در آموزش ما جامعه و صنعت و ارزش های انقلاب اسلامی نهادینه و ممزوج باشد، در پژوهش ما قطعا راحتتر به این اهداف خواهیم رسید. 
پژوهش واقعی در سایه آموزش دقیق و عمیق رقم می خورد، مهمی که در کشور ما هنوز جدی گرفته نشده است. 

شاخص های ارزیابی آموزش عالی

شورای عالی انقلاب فرهنگی به منظور بررسی و ارزیابی آموزش عالی و تدوین شاخص ها و ضوابط ارزیابی با بهره گیری ازمطالعات جهانی در در حوزه تخصصی آموز عالی به تدوین این مولفه ها و شاخص ها در دو سطح کلان و خرد و 5 بخش 1-عمومی،2-آموزشی،3-پژوهشی،4-دانشجویی،5-اعتبارات و امکانات در ابعاد کمی و کیفی اهتمام ورزیده است. 
سطح کلان به شاخص های ارزیابی در بخش های پنجگانه ی نامبرده در سطح کشور و ملی خواهد پرداخت و در سطح خرد شاخص های مربوط به یک دانشگاه یا موسسه آموزش عالی را مد نظر قرار داده است. شاخص های کلان برای مباحث توسعه و ارتقا آموزش عالی و شاخص های خرد برای مقایسه و رتبه بندی دانشگاه استفاده می شوند. 
شاخص های ارزیابی آموزش عالی در تاریخ 26 / 08 / 1383 در شوارای عالی انقلاب اسلامی تصویب شده است. که در لینک زیر قابل دستیابی است. 
              

                                                                                   دریافت فایل

 

                                                                 

برنامه پژوهی اساتید علوم انسانی، از حرف تا عمل

                               

وحید احمدی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: یکی از ذخایر مهم کشور پایان نامه ها و رساله های دانشجویی است که اگر اعضای هیات علمی حوزه علوم انسانی برنامه پژوهشی داشته باشند می توان انتظار داشت که از این منبع مهم استفاده لازم صورت گیرد.معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: اعضای هیات علمی فعال در حوزه های علوم انسانی ملزم به تدوین برنامه پژوهشی ۳ ساله در این حوزه شدند.
وی افزود: درحال حاضر ۴۷ درصد دانشجویان در حوزه علوم انسانی مشغول به تحصیل هستند.معاون پژوهشی وزارت علوم تاکید کرد: دانشگاه های بزرگ کشور باید اساتید را ملزم به تدوین برنامه پژوهشی کنند تا از بروز پراکندگی پژوهش در کشور جلوگیری شود.احمدی خاطرنشان کرد: اگر اساتید علوم انسانی ملزم به تدوین برنامه پژوهشی شوند بنابراین گرفتن دانشجو و رساله دانشجویان براساس یک برنامه پژوهشی مشخص دنبال خواهد شد.وی عنوان کرد: همچنین دانشکده ها و دانشگاه های علوم انسانی براساس برنامه های پژوهشی اساتید اقدام به جذب دانشجو خواهند کرد.

چند تامل ساده؛ 

1-آیا به الزامات عملی تحقق این برنامه پژوهشی و انگیزش اساتید توجهی شده است؟ 

2-عدم تجانس الزامات ناشی از این برنامه ها با علائق و استعداد های دانشجویان مختلف چگونه بر طرف می شود؟ 

3-از چه زمانی به چه نحوی قرار است این برنامه تدوین شود؟ آیااین فاکتور به فاکتور های پذیرش در کنکور اضافه خواهد شد؟ 

معرفی پایگاه علمی سیویلیکا

پایگاه سیویلیکا از سال ۱۳۸۴ فعالیت خود را در خصوص نمایه سازی کنفرانسهای کشور آغاز نموده است و تاکنون در این پایگاه نزدیک به ۴۰۰ هزار عنوان مقاله از کنفرانسها نمایه سازی شده است. سیویلیکا کاملا یک مجموعه خصوصی است و ثابت نموده است که در طول یک دهه فعالیت خود، صداقت و امانت را در روند فعالیتهای خود حفظ نموده است. سیویلیکا به عنوان یک ناشر کامل خصوصی، مستقل و خارج از چهارچوب دانشگاهها، و بدنه وزارت علوم، داده های آماره خود را تجزیه تحلیل نموده و بر اساس آن آمار تولید علم در مراکز کشور را ارائه نماید. 
تا این لحظه ۲,۸۴۶ عنوان کنفرانس در پایگاه سیویلیکا نمایه سازی شده است.

درواقع این پایگاه ناشر تخصصی کنفرانس های کشور است که از طریق دسترسی به داده های تولید علم کشور اقدام به تولید اطلاعات بسیار مفیدی دست می زند. نمونه ای از این اطلاعات در عکس زیر نمایش داده شده است. 

                   

شما می توانید در این آدرس رتبه ی دانشگاه یا موسسه آموزشی خود را با شاخص میزان تولید علمی مشاهده کنید. البته رتبه بندی دانشگاه یک مقوله بسیار مهم است که ان شاء الله در آینده در باره آن مطالبی عرصه خواهد شد. 

خروجی دانشگاه ورودی بازار کار است

✅من به‌طور جدی نگران ۵میلیون دانش‌آموخته‌ای هستم که خارج از بازار کار حضور دارند. البته در آمارگیری‌های رسمی به کسی بیکار می‌گویند که تا ۴ هفته قبل از روز آمارگیری در جست‌وجوی کار بوده اما کاری نیافته باشد بنابراین از نظر مرکز آمار کسی که بیکار است اما در ۴ هفته گذشته به جست‌وجوی کار نرفته باشد، بیکار محسوب نمی‌شود اما دقت کنیم هیچ‌کس نمی‌رود که برگردد خانه‌نشین شود بلکه همه می‌روند دانشگاه که بعد از فارغ‌التحصیلی، شغل پیدا کنند.
✅با توجه به این مسئله، اگر اکنون ۵میلیون فارغ‌التحصیل داریم که بعد از چند ماه دوندگی و جست‌وجوی کار، اکنون خسته و ناامید شده‌اند و دیگر دنبال کار نیستند، نمی‌توانیم بگوییم اینها چون دنبال کار نرفته‌اند پس بیکار نیستند. به گمان من این ۵میلیون دانش‌آموخته فاقد اشتغال را باید بیکار به شمار آوریم و به ۵میلیون بیکار رسمی بیفزاییم. این انتظارات و سرخوردگی این بیکاران اکنون به یک بمب بزرگ اجتماعی تبدیل شده که اگر منفجر شود ابعاد آن تمام حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی را دربرمی‌گیرد. (محسن رنانی/اقتصاددان)
هرچند در قالب طنز ولی جهت گیری وزارت علوم برای جذب دانشجو و افزایش آن بی مهابا و بدون هماهنگی با وضعیت توسعه و پیشرفت کشور است. تمام حرف ما این است که خروجی دانشگاه، ورودی بازار کار است. حال اگر شاخص های آماری ما آن را نشان نداد مشکل حل نشده است. 

با کیک روی تصویر بالا می توانید این واقعیت اجتماعی تلخ را طنز آمیر مشاهده کنید. 

منبع فیلم

زوال کارکرد آموزشی در سیطره پژوهش محوری بر دانشگاه ها

نهاد دانشگاه تاکنون بر سر دانش و هویت خود منازعات و کشمکش های زیادی را دیده است. محور عمده این منازعات و کشمکش ها در آغاز بر این بود که دانشگاه ها برج عاجی¹ هستند که برج نشینان آن (دانشگاهیان) خارج از متن جامعه قرار داشته و با نظام های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی آن پیوند ندارند. بر این اساس، در چهار - پنج دهه اخیر مشروعیت دانشگاه ها تا حد زیادی زیر سؤال بود و به نوعی با بحران مشروعیت مواجه شده بودند. لذا، سعی نمودند با برقراری ارتباط با صنعت - بازار و جامعه، مشروعیت از دست رفته خود را باز یابند و در پی این منازعات و انتقادات نیز بود که الگوهای مختلفی از دانشگاه ارائه گردید [از جمله این الگوها می توان به الگوی دانشگاه آمریکایی (ارائه خدمات)، الگوی دانشگاه آلمانی (تلفیق آموزش و پژوهش - اهمیت یافتن پژوهش) و ... اشاره نمود].

آنچه که نقطه ثقل این الگوها هست، برجسته شدن و اهمیت یافتن کارکرد پژوهشی دانشگاه ها است. گرچه ریشه تأکید جدی بر کارکرد پژوهش محوری دانشگاه ها را به نظریات ویلهلم وان هومبولت² و به طوره ویژه در تأسیس دانشگاه هومبولت برلین³ نسبت داده اند، اما این مدل دانشگاهی نیز در اصل بر تلفیق آموزش و پژوهش تأکید داشت و چنین فرض می نمود که آموزش همیشه و از همه طریق با درگیر شدن در پژوهش بهبود می یابد⁴. اما به نظر می رسد آنچه در عمل در اتفاق افتاده است، تأکید و ارزش دهی بیش از حد بر کارکرد پژوهشی و جهت گیری دانشگاه ها از سیاست ها و برنامه ریزی های آموزشی به پژوهش و ارائه خدمات به خارج از دانشگاه است. طوری که امروزه دانشگاه ها با بحران دیگری بنام زوال کارکرد آموزش روبرو هستند. اگر در سابق توجه صرف دانشگاه به آموزش مورد انتقاد بود، هم اکنون تأکید جدید و افراطی حال بر پژوهش مورد انتقاد است. 

                                                         

بقا و حیات اصلی دانشگاه ها اکنون بیشتر و بیشتر به کارکرد پژوهشی آنها وابسته گشته است. این در حالی است که آموزش یکی از کارکردهای اصلی دانشگاه ها بوده و نمی توان بدیلی برای آن ارائه داد. آنچه که از اصل آموزش در دانشگاه ها یافت می شود، تن نیمه جان و جریان آموزش های بی روح به جای آموزش های آگاهی بخش، پویا و انتقادی است. این دیدگاه نقادانه و مشترک بسیاری از دانشجویان است که در کلاس های درس دانشگاه [واحدهای آموزشی] و در فرایند یادگیری آنها اتقاق خاصی نمی افتد. در خیلی از مواقع از این واحدهای آموزشی نیز [صرف نظر از اینکه خیلی از این واحدها با رشته تخصصی ارتباط ندارند] برای پیشبرد و مدیریت پژوهش ها به جای اصل آموزش استفاده می شود.