آشنایی با حکمرانی شبکه ای

حکمرانی به چه معناست؟ 

مفهوم حکمرانی ریشه در تاریخ سیاست دارد. اقتضائات شرایط جدید حاکمان را به بهره گیری از شکلهای جدید حکمرانی برانگیخته است. یکی از این اشکال جدید حکمرانی شبکه ای است.شرایطی که گذر از حکومت به حکمرانی را الزامی می کند؛ 

 اول ؛ تعداد درحال افزایشی از بازیگران خارج از مرزهای رسمی دولت، در فرآیند اداره کردن ورود پیدا کرده و این فرآیند بر شبکه های بازیگران بهم مرتبط از بخشهای عمومی، خصوصی و داوطلب به جای سلسله مراتبی که توسط دولت تعریف –میشود متکی است.–

دوم؛ سازمان درونی دولت، پیچیده تر و چندسطحی شده و توسط نهاده های زیرملی و فراملی مورد نفوذ قرار گرفته است(Thompson , 2005: 323)

اوصاف وتعاریف مختلفی برای حکمرانی ذکر شده است :

-حکمرانی مشترک 

-حکمرانی مدیریت دولتی جدید 

-حکمرانی خوب (بانک جهانی به کاربرده است ).

-حکمرانی به عنوان وابستگی متقابل بین المللی 

-حکمرانی سایبر نتیگ اجتماعی 

-حکمرانی اقتصاد سیاسی جدید 

-حکمرانی شبکه  ای 

همه این مفاهیم دارای ایده مشترک هستند که تعریف لیبرال کلاسیک از دولت غیر واقعی است .

                      

        

حکمرانی شبکه ای؛ ضرورت و ویژگی ها

باتوجه به دیدگاه های موجود عواملی که درپیدایش حکمرانی شبکه ای نقش داشته اند عبارتنداز :

1- پیچیده شدن مسائل مربوط به سیاستگذاری ،

2- ضرورت بهره گیری از توان وظرفیت ها ی موجود دربخش ها ی غیر دولتی 

3- ضرورت تعامل میان همه بازیگران (ذیربطان ،ذینفعان وتصمیم گیران )

برای حل مسائل براین اساس ازنظر آنها حکمرانی شبکه ای دوبعد اصلی رادربردارد:

1. قواعد رسمی که به وسیله قوانین وفرمان های رسمی تعریف شده ومشروعیت بازیگران رادررابطه با مسائل محیطی برقرارمی کند .

2. ساختارهای سیاسی غیررسمی که به وسیله تعاملات درشبکه ها مشخص شده وبر تسهیم اطلاعات ودانش درمیان سطوح مختلف حکمرانی واجتماعات سیاسی اثر می گذارد

سلسله مراتب	شبکه
دستور وکنترل	تعاملات وائتلاف سازی
یک جانبه ،اجباروقاعده محور	چندجانبه ،کسب حمایت ،مذاکره
مدیریت از طریق محتوا وچشم انداز	مدیریت ازطریق ارتباطات وبازی برد-برد
تمرکز برمحتوا،اطلاعات عینی ورهبری	تمرکز برتعاملات ،بازیگران وجذابیت
طراحی فرایند ها ی خطی	استفاده ازفرآیند های با قابلیت تغییربسیار
رویکرد «ازسیاست به راه حل » رویکرد پروژه ای	استفاده ازپنجره های سیاسی ،تحولات درحال ظهوروانعطاف پذیری
تقلیل پیچیدگی به یک موضوع واحد	گسترش پیچیدگی به چند موضوع
وضوح دراهداف،تجزیه مسائل	اهداف مبهم ،چند مسئله داشتن
تفکیک تفکر ازعمل	ارتباط دادن تفکر وعمل
ابتدا تحلیل وطراحی وسپس اجرا	یادگیری به وسیله عمل وتجزیه، شکل گیری سیاست درطول اجرا

حکمرانی شبکه ای را می توان به دودسته کلی تقسیم کرد:

دسته اول که رویکرد پرورش دهنده نام دارد،مدیریت شبکه رابه عنوان یک فعالیت تسهیلگری ومیانجیگری درنظر می گیرد . دراین رویکردتلاش می شود تا با ایجاد ظرفیت های نهادی وبرقراری قواعد کاری،محیطی مناسب برای تعاملات بازیگران وارتقای تبادل اطلاعات میان آنها فراهم شود.

دسته دوم یعنی رویکرد هدایت کننده ،مدیریت شبکه، نقش رهبری آن را بر عهده دارد. در رویکرد هدایت کننده این انتظار از مدیریت شبکه می رودکه بتواند سه وظیفه برنامه ریزی عملیاتی، برنامه ریزی فعال وبرنامه ریزی مجددرا انجام دهد .

نقش دولت درحکمرانی شبکه ای 

ابتدا باید به مفهوم جدیدی پرداخته شود که برآیند مفهوم حکمرانی شبکه ای وحکمرانی ها ی جدید است وتحت عنوان «فراحکمرانی »شناخته می شود.

انتقادات وارد بر حکمرانی شبکه ای

یکی از انتقادات مطرح شده این است که درصورتی که تحلیل شبکه رابه مثابه یک تئوری درنظربگیریم ،از قابلیت آزمون پذیری وقدرت پیش بینی کنندگی برخوردار نبوده وتحولات ونتایج سیاسی را نمی تواند پیش بینی کند.

به طورکلی رویکرد شبکه ای با این انتقاد مواجه است که قدرت سازمان های دولتی را همپای سایر بازیگران درنظرگرفته وهم اینکه نقش آن را به عنوان حافظان منافع عمومی نادیده می گیرد.

برای مطالعه بیشتر: 

1- Boerzel, T.A., 1998. Organizing Babylon: on the different conceptions of policy networks. Public Administration 76 (2)

2- Borgatti, S., 2009. Network analysis in the social sciences. Science 

3- Bortel, Gerard van, Mullins, David. 2009. Critical perspectives on network governance in urban regeneration, community involvement and integration. J Hous and the Built Environ. 

4- Damgaard, B. 2006. ‘Do Policy Networks Lead to Network Governing?’ Public Administration, 

5- Davies, Jonathan. 2012. Network Governance Theory: A Gramscian Critique, Environment and Planning

6- Sandstrom A, Carlsson L (2008) the performance of policy networks: the relation between network structure and performance. Policy Stud J

7- Lewis, m, Jenny, 2011, the Future of Network Governance Research: Strength in Diversity and Synthesis, Public Administration Vol. 89, No. 4, 2011