برنامه ریزی درسی یک موضوع بسیار مهم آموزشی در سطوح مختلف است. دراینجا برنامه ریزی درسی از دو منظر پارادایم غربی و اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. در این متن ابتدا آموزش در پارادایم غربی بیان شده است که شامل چیستی آموزش، الگوی برنامه ریزی درسی، عناصر برنامه درسی می گردد. و سپس با نگاهی اسلامی به برنامه درسی نگاه شده است.
آموزش در پارادایم غربی
آموزش چیست؟
آموزش یک فرایندی است که طی آن مخاطبی انسانی در سه حوزه زیر تغیر رو به جلویی را طی می کند. مهم ترین حوزه همان رفتار است چون تغییر رفتار نشانه ی بسیار خوبی برای تغییر بینش و گرایش است. البته این به شرطی است که شرایط فاعل بالقصد موجود باشد.
1- بینش[1]
2- گرایش
3- رفتار
برنامه ریزی درسی شامل دو بخش اصلی است. 1-الگوی برنامه ریزی درسی 2-عناصر برنامه ریزی درسی
1- الگوی برنامه ریزی:
نوع نگاه و منطق محوری برنامه ریزی را مشخص می کند. مهم ترین الگو هابرنامه ریزی درسی شامل سه الگوی زیر است.
§ الگوی موضوع محور: یک موضوع مشخص و با یک روال مشخص شده از قبل به فراگیران ارائه می گردد.
§ الگوی فراگیر محور: دراین الگو آموزش انفرادی تر است و بر نیازها و ویژگی های فراگیران توجه می گردد.
§ الگوی جامعه محور: طبق نیاز های زندگی اجتماعی و با هدف تربیت کسانی که بتوانند مسائل اجتماعی را حل کنند، برنامه ی درسی تنظیم می گردد.
2- عناصر برنامه درسی:
1. هدف: چه تغییراتی(با تاکید بر بعد رفتار) قرار است برای فراگیرندگان ایجاد شود؟
2. بعد محتوایی : حقایق، مفاهیم، اصول، نظریه ها و... که قرار است آموزش داده شود، چیستند؟
3. راهبردهای یاددهی – یادگیری: با چه شیوه و روشی باید محتوا را آموزش داد؟
4. منابع و مواد: منابع درسی شامل کتاب، فیلم، داستان و...چه ها هستند؟
5. فعالیت های یادگیری فراگیران: چه فعالیت ها و تکالیفی متوجه فراگیران است؟
6. زمان: این آموزش در چه مقطع زمانی انجام می گیرد؟
7. مکان وفضای آموزش: چه امکانات آموزشی لازم داریم که متناسب با محتوا و روش و ویژگی های فراگیران
باشد.
8. گروه بندی فراگیران: گروه های علمی داخل برنامه به چه نحوی انتخاب و راهبری می شوند؟
9. ارزشیابی: بعد از اجرای برنامه ملاحظه می کنیم که آیا 8 بعد دیگر بخصوص بعد اهداف و نیاز ها متحقق شد یا خیر؟ چرا؟
پاردایم اسلامی آموزش؛
برنامه ریزی درسی به معنای برنامه ریزی از بیرون برای آن چیزی که انسان باید یاد بگیرد در پارادایم اسلامی معنا ندارد بلکه انسان ، استاتید او، علوم موجود، نگاه نافعیت بلند مدت علم برنامه درسی را شکل می دهد. مسئولیت برنامه ریزی درسی با خود انسان است ولی این به معنی نادیده گرفتن تجربه ی برنامه ای سایر افراد و مشورت با اساتید و...نیست بلکه آنها معد هستند.
