آشنایی با مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

براساس لایحه قانونی شورای انقلاب (درخصوص هماهنگی، تمرکز ادغام سازمان و بودجه مؤسسات تحقیقاتی و پژوهشی کشور) مرکز ملی تحقیقات علمی در سال 1359 به تصویب این شورا رسید. همزمانی تصویب لایحه مذکور با شروع انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی از یک طرف و بازتاب مشکلات ناشی از آن در سطح وزارت فرهنگ و آموزش عالی وقت از سوی دیگر مانع از فعالیت مرکز ملی تحقیقات علمی گردید.

پس از بازگشایی دانشگاه ها و تجدید فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی، نیاز مبرم به انجام تحقیقات بنیادی و کاربردی در زمینه خودکفایی علمی و صنعتی با توجه به تبعات جنگ تحمیلی شدیداً احساس گردید لذا جهت تحقق بخشیدن به اهداف موردنظر بررسی و شناخت نیازهای تحقیقاتی و تعیین اولویت‌های تحقیقاتی کشور، ارائه خدمات علمی و تکنولوژیک و نیز برقراری همکاری علمی و ارتباطات بین‌المللی با مراکز تحقیقاتی و علمی داخلی و خارجی و نیز ایجاد هماهنگی در زمینه مسایل تحقیقاتی بین مراکز مختلف تحقیقاتی، آئین‌نامه اجرایی مرکز تحقیقات علمی کشور با شرح وظایف آن به وسیله وزارت فرهنگ و آموزش عالی تهیه و در شورای پژوهش های علمی کشور در تاریخ 1363/4/20 به تصویب رسید و ابلاغ گردید.

بر اساس این مصوبه نام «مرکز ملی تحقیقات علمی کشور» به «مرکز تحقیقات علمی کشور» تبدیل گردید و در همان سال در یکی از تبصره‌های بودجه پیشنهادی دولت که توسط مجلس شورای اسلامی تأیید شد. مقرر شد سازمان و تشکیلات داخلی مرکز تحقیقات علمی کشور با توجه به شرح وظایف آن توسط رئیس مرکز تهیه و پس از تأیید شورای پژوهش های علمی کشور به تصویب سازمان امور اداری و استخدامی کشور برسد که البته این بند از آئین‌نامه تا سال 1370 به مرحله اجرا در نیامد.

در سال 1370 اساسنامه، چارت سازمانی و شرح وظایف «مرکز تحقیقات علمی کشور» در قالب پژوهشکده به تصویب شورای گسترش وزارت فرهنگ و آموزش عالی رسید و پس از تأیید سازمان امور اداری و استخدامی کشور در همان سال  مرکز مذکور عملاً فعالیت خود را در قالب پنج گروه علمی شناخت و سنجش تحقیقات، برنامه‌ریزی و هماهنگی تحقیقات، مطالعات و تحقیقات بین‌الملل، سیاست علمی، پژوهش نشریات تحت سرپرستی معاونت پژوهشی وزارت فرهنگ و آموزش عالی وقت آغاز کرد.

در سال 1380 این مرکز به «مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور» تغییر نام پیدا کرد. در سال 1383 نیز با توجه به تشکیل شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری (عتف)، اساسنامه مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور تغییر پیدا کرد و از معاونت پژوهشی وزارت مستقل شد و مأموریت ها و گروه های علمی آن در راستای نیازهای شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری تعریف گردید و مقرر شد مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور به‌عنوان کانون تفکر در زمینه سیاست‌پژوهی و سیاست‌سازی علم، پژوهش و فناوری در سطح ملی و به‌صورت فرابخشی در کنار شورای مذکور ایفای نقش کند.

هم‌اکنون این مرکز با داشتن هفت گروه علمی با عنوان‌های: گروه علم و جامعه، گروه ترویج علم، گروه آینده‌اندیشی، گروه اقتصاد علم، گروه علم‌سنجی،  گروه سیاست علم و گروه اخلاق علم و فناوری وظایف مهم شناسایی درخت علم و مطالعه در تعیین سهم مطلوب کشور از آن در آینده، تحقیق در بومی‌سازی روش های علمی سنجش علم و فناوری و تعیین وضع موجود با استفاده از آنها، مسأله‌شناسی نظام علمی کشور با تمرکز بر حوزه پژوهش و فناوری با رویکرد فرابخشی و تصمیم‌سازی، خط‌ مشی‌ سازی و تهیه راهبرد و برنامه برای رسیدن از وضع موجود به وضع مطلوب، مطالعه و ارائه روش‌های مناسب ترویج علم در راستای سیاست‌ها و برنامه‌های توسعة علمی، انجام تحقیقات بنیادی، توسعه‌ای، کاربردی بر اساس اصل مأموریت‌گرایی و با تمرکز خاص در زمینه‌های سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، نظارت و ارزیابی را به عهده دارد.